De dramatische ondergang van het zio­nis­tische project Israël

The home of fadeless splendour, Palestine of today (1921). Authors: Whittingham, George Napier, 1865- (Wikimedia Commons; no known copyright restrictions).

*****

Een claim op bestaansrecht is niet voorzien in het inter­natio­naal recht. Het zio­nis­tische project Israël staat voor de afgrond. Een bi­natio­nale staat, vrij van zio­nisme, is best case scenario.

‘Een binationale oplossing die dan geen Joodse staat inhoudt, maar wel een democratische, is een scena­rio waarin Joden en Palestijnen de handen ineenslaan en het land met vereende krachten uitbouwen tot een baken van welvaart en democratie in het Midden-Oosten.’ Dat was het hoopvolle perspectief waar­mee ik mijn boek Het zionistische project Israël. Etnisch zuiver, of binationaal gidsland?¹ besloot. Re­censent Dr. B. Van Damme zag 27 januari 2022 in mijn boek ‘een onderbouwd en realistisch beeld van een totaal fout gelopen politiek’. Vandaag, twee jaar later, zien we dat die fout gelopen politiek uitmondt in de dramatische ondergang van het zionistische project Israël.

Genocide

Westerse politieke leiders, opiniemakers en media kijken handenwringend toe hoe Israël het bevel van het Internationaal Gerechtshof (ICJ) naast zich neerlegt om een genocide in Gaza te voorkomen. Tege­lijk roepen diezelfde westerse lieden op tot een tweestatenoplossing, waarvan ze heel goed weten dat die niet meer haalbaar is. Israël heeft zich onrechtmatig zoveel gebied toegeëigend, dat van de 45% ten tijde van de verdeling van het Britse mandaatgebied, vandaag nog maar 15% voor de Palestijnen overschiet. Niet enkel de regering-Netanyahu en de Knesset sluiten een onafhankelijke Palestijnse staat uit, recent opinieonderzoek leert dat bijna twee derde van de Joodse Israëli’s daar ook zo over denkt.

Israël heeft zich onrechtmatig zoveel gebied toegeëigend, dat van de 45% ten tijde van de verdeling van het Britse mandaatgebied, vandaag nog maar 15% voor de Palestijnen overschiet.

Hoe konden buitenstaanders een eeuw geleden een groep Joodse Euro­peanen een land in de Arabische wereld toewijzen zonder het akkoord van de autoch­tone bevolking, en dat in een periode waarin elders landen onafhanke­lijkheid verwierven van hun Europese koloni­sator? Zo’n staat zou nooit veiligheid kunnen bieden. Van­daag creëert Israël in Gaza een nieuwe generatie Palestijnse verzetsstrijders. Jonge Palestijnen die getui­ge zijn geweest van de afslachting van hun familie. Een volgende Palestijnse opstand kan de invasie van Hamas van 7 oktober enkel in de schaduw stellen.

Israëls bestaansrecht

De stichting van de staat Israël stoelt op de Balfour-verklaring², het Volkenbondmandaat³ en de VN-verdelingsresolutie⁴. Balfour zwijgt over een recht op een Joodse staat. Londen stond welwillend tegenover de vestiging van een tehuis voor de Joden in Palestina, mits respectering van de burger- en religieuze rechten van de autochtone bevolking. De verklaring beoogt niet het uitwissen van Palestina en de stich­ting van een nieuwe staat. Het Britse Mandaat voorzag al evenmin in een Joodse staat. En de Palestijnen verwierpen VN-resolutie 181 omwille van de oneerlijke verdeling: de Joden, die 33% van de bevolking van Palestina uitmaakte, zou 57% van het land en 84% van de landbouwgrond krijgen.

De verklaring beoogt niet het uitwissen van Palestina en de stich­ting van een nieuwe staat. Het Britse Mandaat voorzag al evenmin in een Joodse staat.

In 2011 citeerde Clingendael Magazine⁵ de bezorgdheid van Uri Rosenthal, destijds Nederlands minister van Buitenlandse Zaken, over pogingen tot delegitimatie van Israël. Volgens de minister waren voor lieden die zich daaraan schul­dig maakten, Israëlische politici ‘fascisten, racisten, varkens, massamoordenaars, nazi’s’. In Rosenthals optiek moest Israëls be­staansrecht onomstreden zijn. ‘Luttele jaren nadat de Duitsers meer dan 100.000 Joodse Nederlan­ders wegsleepten en vermoordden, voeren Joodse strijders, onder wie overlevenden van de Holocaust, een volkomen legitieme strijd voor hun onafhankelijkheid’, aldus Rosenthal.

Kan het zionistische Israël een beroep doen op bestaansrecht? Die vraag is volstrekt naast de kwestie. Een claim op bestaansrecht van een staat heeft geen basis in het internationaal recht. Een staat geniet territo­riale integriteit, politieke onafhankelijkheid en vrijwaring van aanvallen door derden. Die rechten ko­men Israël niet toe. Het heeft geen gedefinieerde grenzen, heeft de staat Palestina aangevallen en bezet, en blijft gebied buiten de internationaal erkende grenzen annexeren. Wie dan toch het juridisch fictieve bestaansrecht van Israël verdedigt, moet zo eerlijk zijn tegelijk het bestaansrecht van Palestina aan de orde te stellen.

Nakba

De Palestijnen staan een zuiver Joodse staat in de weg. De etnische zuivering begon met de Nakba in 1948, het ‘vrijwillige vertrek’ van driekwart miljoen Palestijnen. Driekwart miljoen ontwortelde Palestijnen lijkt ‘bescheiden’ in de context van de migratie van miljoenen Europeanen omwille van de Tweede Wereldoorlog. Maar uitgedrukt in een percentage gaat men de omvang beseffen van de Nakba: de helft van de inheemse Palestijnse bevolking werd verdreven, de helft van hun dorpen en steden verwoest, en maar heel weinigen slaagden erin terug te keren⁶. De aansluitende, zich over tientallen jaren uitstrekkende, sluipende annexatie en kolonisatie van Palestijns gebied mondt met de huidige oorlog in Gaza uit in een tweede Nakba.

Uitgedrukt in een percentage gaat men de omvang beseffen van de Nakba: de helft van de inheemse Palestijnse bevolking werd verdreven, de helft van hun dorpen en steden verwoest.

Bij de grensovergang Rafah zitten, gesommeerd door de regering-Netanyahu, 1,4 miljoen Palestijnen opeengepakt onder erbarmelijke omstandigheden. Komt het, ondanks de internationale tegenkanting, toch tot een Israëlische aanval op Rafah, dan kan men, om de gewezen Nederlandse buitenlandminister Uri Rosenthal te citeren, Israëlische politici met recht en eens temeer ‘fascisten, racisten, varkens, massamoordenaars, en nazi’s’ noemen, en krijgen lieden die Israël delegitimeren gelijk.

Deporteren

Premier Netanyahu heeft naar verluidt gesuggereerd dat de door de VS te bouwen drijvende pier die de Palestijnen noodhulp over zee moet brengen, kan dienen om Palestijnen te deporteren. Wat voor Netanyahu zo’n uitwijzing in de weg staat, is de tegenzin van landen om hen te ontvangen. Maar Israëlische regeringsfunctionarissen voeren geheime onderhandelingen met verschillende Europese landen. Breekt de hel los in Rafah en zoeken de Palestijnen hun heil via de pier op schepen, dan zullen Europese landen als Duitsland, Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en België via ‘Brussel’ wel tot een verdeelsleutel komen. ‘Netanyahu heeft zijn droom van een volledige etnische zuivering van de Palestijnen in Gaza nooit opgegeven’, zo twitterde de Palestijnse vredesonderhandelaar Mustafa Barghouti.

Tegen de achtergrond van wat Zuid-Afrika voor het ICJ omschreef als een genocide tegen de Palestijnen is de mislukking van het Zionistische project Israël evidenter dan ooit. De in Van Dammes recensie ge­signaleerde ‘fout gelopen politiek’ kan enkel worden rechtgezet door een metamorfose van de Joodse staat. Een democratische bi­natio­nale staat, vrij van zio­nisme, is best case scenario.⁷ Een staat waarin alle burgers gelijke grondrechten heb­ben en ‘Joden en Palestijnen de handen ineenslaan en het land met vereende krachten uitbouwen tot een baken van welvaart en democratie in het Midden-Oosten.’ Daartoe stelt het land best een grondwet op waarin die rechten verankerd zijn.

*****

1Lookman, Paul, Het zionistische project Israël. Etnisch zuiver, of binationaal gidsland? (ISBN 978-94-6406-017-1), Geo­politiek in context, Koersel, 2020, p. 296.

2Ibid, p. 31.

3Ibid, p. 36.

4Ibid, p. 42.

5Clingendael Magazine is een periodiek van de Nederlandse denktank Clingendael Instituut. Het blad ging 2015 digitaal. Sinds media 2017 verschijnt het onder de naam Clingendael Spectator.

6Pappe, Ilan, The ethnic cleansing of Palestine, Oneworld Publications Limited, Oxford, 2008, p. 8-9.

7Joden en Arabieren hebben eeuwenlang relatief goed samengeleefd. Het antisemitisme was vooral een Europees of westers fenomeen.

De curieuze Europese geo-econo­mische zelf­moord en het aca­de­mische stil­zwijgen over de genocide in Gaza

Screenshot van de video ‘Neutrality in the New Cold War | A Lecture by Pascal Lottaz | Neutrality Studies’, https://www.youtube.com/watch?v=PFXO-8TpnfU

*****

In deel 2 van het debat tussen Sauer, Gärtner en Lottaz is de genocide in Gaza niet unaniem top of mind. Over de afloop van de oorlog in Oekra­ïne ontstaat evenmin consensus. De vraag over de passieve houding en slachtofferrol van Eu­ro­pa blijft onbeantwoord.

Ging deel 1 van het debat tussen de hoogleraren Tom Sauer en Heinz Gärtner over wapenbeheersing, in dit deel 2 focussen zij op de oorlogen Israël-Palestina en Rusland-Oekraïne. De opname werd gemaakt op 12 januari, juist voordat Israël voor het Internationaal Strafhof verscheen om zich te verdedigen tegen de Zuid-Afrikaanse aanklacht wegens genocide. Israël had die onmiddellijk als laster verworpen, en tegelijk de moordende bombardementen op Gaza nog opgevoerd. Centraal in het Oekraïne-issue stond de vraag hoe Europa zijn zelfmoordmissie kan afblazen waarin het zowel beul is als slachtoffer van de VS. Waarom kijken wij toe hoe mede-Europeanen elkaar afslachten omwille van één van de meest evidente conflicten tussen grootmachten, en hoe daarbij onze eigen economie en welvaart teloor gaat?

Hieronder een analyse van hetgeen elk van de deelnemers te berde bracht.

*****

Tom Sauer

Voor Sauer is een oorlog tussen Israël en de Palestijnen eigenlijk niets nieuws. De huidige is vernietigender, maar aan de oorlogen komt steeds snel een einde, zo bagatelliseert Sauer wat voor Zuid-Afrika genocide is. Van een specialist in veiligheidsstudies zou men toch meer verwachten. Men kan het conflict niet domweg duiden als oorlog. Een koloniale bezetter voert geen oorlog tegen een autochtone bevolking die het al meer dan vijftig jaar bezet houdt. Elk beroep op zelfverdediging staat haaks op het internationaal recht. Een bezette bevolking heeft het recht zich te verzetten tegen de bezetter, ook gewapenderhand. Voormalig VS-ambassadeur in Saoedi Arabië Chas Freeman windt er geen doekjes om: de publieke verklaringen van verschillende Knessetleden duiden onmiskenbaar op genocidale bedoelingen.

Sauer denkt dat in de Oekraïne-crisis niet Rusland, maar het Westen geïsoleerd staat. De sancties worden niet gevolgd door derde landen. Beleidsmakers zijn blind voor de verschuivende machtsverhoudingen. Sauer heeft bij de opname nog geen weet van het begin maart verschenen bericht over gelekte audiomateriaal en de transcriptie¹ van een telefoongesprek tussen Duitse officieren over de inzet van Taurus-kruisraketten op de Krimbrug en munitiedepots in Rusland. Dat gesprek bevestigt dat er Amerikanen en Britten lokaal betrokken zijn bij de oorlog. Dit betekent dat de NAVO in oorlog is met Rusland, en Rusland het recht heeft om NAVO-doelen aan te vallen. Het feit dat Moskou dat nog niet heeft gedaan, bevestigt dat het een de-escalatiekoers volgt, terwijl het Westen inzet op escalatie.

Sauer heeft bij de opname nog geen weet van het begin maart verschenen bericht over gelekte audiomateriaal en de transcriptie van een telefoongesprek tussen Duitse officieren over de inzet van Taurus-kruisraketten op de Krimbrug en munitiedepots in Rusland.

Sauer stelt terecht dat het besluit om Oekraïne in de NAVO op te nemen, bij ons terugkomt als een boemerang: oorlog, vluchtelingen, inflatie, geen goedkoop Russisch gas meer. Maar hij vergist zich over de oorlog. Anders dan een patstelling is sprake van een uitputtingsoorlog. Rusland maakt vorderingen.² De Oekraïense verliezen worden geraamd op 30.000 man/vrouw per maand. Oekraïne zou nog eens 40.000 soldaten per maand wil mobiliseren, maar de rekruteringsvijver is serieus geslonken. Het tekort aan soldaten wordt nijpend. Als de Russen overstappen van actieve verdediging naar grotere aanvallen komt de oorlog in een stroomversnelling, en lijkt een Oekraïense capitulatie op Russische voorwaarden waarschijnlijker dan de wederzijds aanvaardbare vredesregeling waar Sauer aan denkt.

De Russen sturen aan op een onderhandelde oplossing. Maar met het argument dat Rusland imperialistische bedoelingen heeft, dringen westerse haviken aan op meer wapenleveranties, tot F16’s en langeafstandsraketten toe. Sauer denkt dat Zelensky in een finale oplossing neutraliteit zal moeten aanvaarden en afzien van het NAVO-lidmaatschap. Het oostelijke deel van Oekraïne is hij kwijt, maar hij houdt een soevereine, zij het iets kleinere staat die zal kunnen rekenen op harde veiligheidsgaranties. En Oekraïne treedt ooit toe tot de EU. Dat alles kan Zelensky verkopen als een overwinning. Voor Europa is en blijft Rusland een buurland. Sauer denkt dat een nieuwe Euro-Atlantisch veiligheidsarchitectuur waarin Rusland en Oekraïne worden opgenomen het meest realistische scenario is voor vrede in Europa.

Heinz Gärtner

De Oostenrijkse politicoloog zwijgt over Israël-Palestina, maar gaat uitgebreid in op de Russische beweegredenen. Imperialisme is een mythe. Sinds 2016 bleven de Russische wapenuitgaven beperkt tot rond 6% van het NAVO-totaal. Eind jaren 30 had Hitler een oorlogsbudget van 2/3 van het Europese totaal, en in 1991 verdreef de VS Irak uit ministaat Koeweit met 800.000 soldaten. Met 180.000 soldaten bezet je geen groot land als Oekraïne, zo redeneert Gärner nuchter. Hij denkt dat de oorlog gaat om veiligheid voor Rusland en dat Oekraïne best kiest voor neutraliteit. Hij ziet de oorlog eindigen in een duurzaam bestand in Koreaanse stijl, en meent dat een vreedzame multipolaire wereld moet samengaan met multilateralisme³ en dus het herstel van de instellingen die door Trump de nek zijn omgedraaid.

Hij ziet de oorlog eindigen in een duurzaam bestand in Koreaanse stijl, en meent dat een vreedzame multipolaire wereld moet samengaan met multilateralisme en dus het herstel van de instellingen die door Trump de nek zijn omgedraaid.

Gärtner citeert uit onderzoek waaruit blijkt dat bijna twee derde van de EU-burgers in een conflict tussen China en de VS liefst neutraal blijft. Dat gegeven mag dan een schok zijn voor de trans-Atlantische gemeenschap, voor Gärtner is het een volstrekt rationele keuze. Hij wijst op recente NAVO-documenten die China klasseren onder artikel 5. Doet zich een hybride of cyberaanval door China voor, dan kan een beroep worden gedaan op het NAVO Handvest en kunnen Europese landen worden betrokken in een Amerikaanse oorlog tegen China. De in deel 1 gesignaleerde geopolitieke polarisatie doet zich volgens Gärtner dus ook in Europa voor. Die polarisatie hoeft wat hem betreft handel met China niet in de weg te staan, maar geopolitiek wint het altijd van handel, zoals de Eerste Wereldoorlog leert.

Pascal Lottaz

Anders dan in deel 1 discussieert monitor Lottaz in dit tweede deel stevig mee. Als enige toont hij zijn emoties over het bloedbad dat Israël in Gaza aanricht. Maar hij grijpt niet in als Sauer de ‘oorlog’ in Gaza bagatelliseert, en Gärtner er gewoon helemaal niets over zegt. Hij signaleert een derde partij in het conflict in Oekraïne: de VS. Rusland wil onderhandelen met Washington. De hete oorlog is tussen Kiev en Moskou, de koude tussen Moskou en Washington. Lottaz heeft een heldere kijk op het gebeuren, en weet die goed onder woorden te brengen. Hij heeft gelijk: Moskou zal zich niet neerleggen bij een patstelling. Het is langzaam maar zeker de oorlog aan het winnen, en zal doorvechten tot het vredesvoorwaarden kan dicteren aan een nieuwe, Rusland-gezinde regering in Kiev.

De hete oorlog is tussen Kiev en Moskou, de koude tussen Moskou en Washington.

Lottaz is vol onbegrip over de curieuze Europese geo-economische zelfmoord, maar verzuimt net als zijn collega’s dat fenomeen te analyseren. Voor hem is vrees voor democratisering geen goede verklaring voor de Russische inval in Oekraïne. Ruslands oosterbuur Mongolië is de afgelopen 25 jaar serieus gedemocratiseerd, maar zolang het geen bedreiging vormt, hebben Rusland noch China daar een probleem mee. Bij herhaling toont Lottaz zijn ergernis over het westerse wanbegrip: Oekraïne komt bij uitstek in aanmerking voor neutraliteit, net als Oostenrijk in 1955. Waarom denkt Europa – met NAVO-baas Stoltenberg – dat bewapening de enige weg naar vrede is? Maar hij, noch zijn gesprekspartners, legt een verklaring voor dat westerse wanbegrip op tafel.

*****

Bespreking

De debaters laten flinke onderdelen van de vraagstelling links liggen. Lottaz is begaan met het lot van de Palestijnen, maar had de ‘oorlog’ in Gaza gerust als genocide mogen kwalificeren, of – nu veel mensen dat begrip niet kennen of door de media van het gebeuren onkundig worden gehouden – er zelfs het etiket ‘Holocaust’ op plakken. Dat Sauer nuchter reageert en Gärtner zwijgt is niet oké. Sinds de aanklacht tegen Israël bij het ICJ weten we dat staten verplicht zijn elke vorm van steun aan de Israëlische genocide stop te zetten, en een ieder zijn regering hierover ter verantwoording kan roepen. De academici-opiniemakers in dit debat hebben wat mij betreft de professionele en morele plicht hierin een voortrekkersrol te spelen. Het quasi stilzwijgen is een gemiste kans, sterker nog, het is schuldig verzuim.

Lottaz is begaan met het lot van de Palestijnen, maar had de ‘oorlog’ in Gaza gerust als genocide mogen kwalificeren, of – nu veel mensen dat begrip niet kennen of door de media van het gebeuren onkundig worden gehouden – er zelfs het etiket ‘Holocaust’ op plakken.

De universitaire instellingen in het Westen moedigen nu niet bepaald een debat aan over Israëls genocide op de Palestijnen. Studentenactivisten moeten afrekenen met meer misnoegen dan de leden van het Israëlische ‘oorlogskabinet’, criminelen die beleidsmatig ruim 2 miljoen Palestijnen in Gaza uithongeren, rond de 100.000 Palestijnse burgers, vooral kinderen en vrouwen, hebben gedood of gewond, en elke onderwijs- en zorginstelling hebben platgebombardeerd in een hermetisch afgesloten en verwoest getto van eigen makelij. In plaats van zich aan te sluiten bij de studenten en mee op te roepen tot een einde aan het bloedbad, sluiten professoraat, assistenten en researchers zich impliciet aan bij degenen die zich verzetten tegen een ‘staakt-het-vuren’, of zwijgen zij uit vrees voor hun academische carrière.

Waarom wij toekijken op het conflict tussen grootmachten in Oekraïne, en aanvaarden dat dat onze eigen belangen schaadt? Westerse beleidsmakers zeggen dat Rusland de oorlog niet mag winnen. Joris Van Bladel, Ruslandkenner bij het Egmont Instituut, kreeg 24 februari in De Ochtend de vraag voorgelegd wat het voor Europa betekent als Oekraïne de oorlog verliest, ‘iets waar het meer en meer naar uitziet’. Zijn antwoord was verrassend helder: ‘dat betekent voor het Westen een ongelooflijk gezichtsverlies. De Global South heeft partij gekozen voor Rusland. Als Rusland zijn wil kan opdringen aan Oekraïne heeft dat een enorme invloed op onze way of life, op onze welvaart’.⁴ ‘Een sombere conclusie waar we misschien mee zullen moeten leren leven’, zo besloot presentator Jan Van Delm.⁵

De debaters verzuimden niet enkel een verklaring te geven voor de passieve Europese houding en slachtofferrol die het in het conflict aanneemt, zij wisten evenmin te melden dat de verklaring dat Rusland de oorlog niet mag winnen in strijd is met het Handvest van de Verenigde Naties. In het Handvest komen de lidstaten overeen hun conflicten vreedzaam op te lossen. Al vóór de oorlog was de westerse weigering om te praten over de Russische veilig­heids­bekom­mer­nissen een schending van het Handvest. En het Duitse en Franse bedrog rond Minsk II⁶, dat men aan zijn laars lapte en gebruikte om tijd te winnen voor de militaire opbouw van Oekraïne, was een aanfluiting van elk internationaal recht.

Al vóór de oorlog was de westerse weigering om te praten over de Russische vielig­heids­bekom­mer­nissen een schending van het Handvest.

Een ander manco was het gebrek aan analyse van de relatie tussen de VS en de EU. De Russische invasie van Oekraïne zorgde dan voor meer eenheid binnen Europa, maar deed niets aan het gebrek aan Europees geopolitiek leiderschap. Sinds de oorlog en het opblazen van de Russische gas­pijp­leidingen naar Duitsland is Europa meer dan ooit de onderhorige van Washington geworden. De Amerikanen zijn erin geslaagd om elke toenadering tussen Duitsland, voortrekker van de EU, en Rusland in de kiem te smoren. Zij zagen een nieuwe Duitse Ostpolitik als een bedreiging: een Duits-Russisch rapprochement zou Washington zijn controle over Eurazië kunnen doen verliezen.

Het conflict in Oekraïne mag dan ook de trans-Atlantische banden hebben aangehaald, de ook in ons land zo fel bepleite Europese strategische autonomie is het kind van de rekening, om maar niet te spreken van strategische onafhankelijkheid die Europa onder het juk van de VS vandaan haalt. De EU zal moeten kiezen of delen. In dit deel geeft Sauer een aanzet om de Russische Special Military Operation in Oekraïne in een historische context te plaatsen. Wat we geen enkele andere opiniemaker hebben horen zeggen doet Sauer: hij stelt Europa voor zich te verzoenen met buurland Rusland, zij het binnen de huidige Euro-Atlantische context. In mijn ogen is dat laatste een misvatting: de EU moet eerder denken aan een Euraziatisch dan trans-Atlantisch samenwerkingsverband.

Nu het conflict in Oekraïne maar blijft aanslepen, neemt de steun Congresbreed af. De Trump-aanhang vindt dat de VS zich niet langer moet inlaten met Europa en Oekraïne. Washington lijkt de oorlog aan de EU te willen ‘delegeren’. Na de verbluffende overwinning van Rusland in de slag om Avdejevka, het gigantische, met NAVO-steun tot stand gekomen, bolwerk in de Oekraïense verdedigingslinie, ligt voor de Russen de weg naar de rivier de Dnjepr en de stad Odessa open. Vandaar de paniek in de Europese hoofdsteden. Maakt de opening van Macron om gevechtstroepen naar Oekraïne te sturen een kans? Het lijkt er niet op. Europa, dat zo vastbesloten ijverde voor een Oekraïense overwinning, staat in zijn hemd. Aan de Euro­pese geo-econo­mische zelf­moord komt voor­als­nog geen einde.

*****

1 De Duitse regering heeft de authenticiteit van het materiaal bevestigd noch ontkend.

2 De overwinning op 17 februari van Rusland in de slag om Avdejevka was ten tijde van het debat nog niet bekend. De verovering van de stad verlegt de afstand tussen de frontlinie en de stad Donetsk, waardoor Oekraïne het Russische bolwerk minder kan beschieten. De strijd om het industriële centrum, minder dan tien kilometer ten noorden van de stad Donetsk, was een van de bloedigste van de oorlog.

3 Multilateralisme is de vaste wil om als naties samen te werken om grensoverschrijdende problemen op te lossen.

4 In een interview met NRC een dag eerder zei hij: ‘Het is niet uitgesloten dat Poetin dan het hele zuiden inclusief Odesa en Moldavië bezet, zodat Oekraïne van de Zwarte Zee wordt afgesloten. Ook zou het kunnen dat de Russen erin slagen Kyiv politiek te destabiliseren en er een marionet neerzetten. Dan hoeft het helemaal niet tot een Russische bezetting te komen.’

5 Tijdens een hoorzitting van het Amerikaanse Congres in Washington op 29 februari zei de Ameri­kaanse defensie­minister Lloyd Austin dat als Oekraïne verliest, de NAVO militair tegen Rusland zal moeten optreden, omdat anders de geloof­waardig­heid van de westerse alliantie in gevaar komt. Zijn verklaring is een oproep aan Europa om zich achter een conti­nen­tale oorlog te scharen.

6 Minsk II van 2015 is een akkoord tussen de Oekraïense regering en vertegenwoordigers van de twee zelfverklaarde Donbas-republieken Donetsk en Lugansk. Het akkoord werd opgenomen in een resolutie van de VN-Veiligheidsraad die werd aangenomen en dus internationaal recht is geworden, bindend is en moet worden uitgevoerd. Het voorziet in demilitarisering, herstel van de Oekraïense soevereiniteit en autonomie voor Donetsk en Lugansk. Het Westen heeft het akkoord van meet af aan begraven, en het Oekraïens parlement weigerde de nodige grondwetswijzigingen door te voeren. De Oekraïners hebben altijd Rusland de schuld gegeven van het falende uitvoeringsproces. Rusland zou Oekraïne hebben aangevallen. Maar OVSE-waarnemers hebben nooit Russische militaire eenheden in Donbas gezien.

U.S.-led covert regime change operations: shockingly routine

*****

The US toppled Pakistani Prime Minister Imran Khan. The right to interventionism that the US claims is well established worldwide.

In the above episode of Judging Freedom, Andrew (Judge) Napolitano talks with renowned Columbia University professor Jeffrey Sachs¹ about the current situation in major flashpoints in the Middle East and Asia. The EU is offering Ukraine an additional support package of €50 billion for the period 2024-2027. The ruling by the world’s highest court, the International Court of Justice (ICJ) in The Hague, does not appear to have dampened the Netanyahu government’s behaviour. In Pakistan, political opponents are imprisoned for ten years on trumped-up charges. President Biden and his Secretary of State are facing demonstrations from angry citizens, and Robert F. Kennedy Jr. says that if he becomes president, he will stop the war in Ukraine, but not the carnage in Gaza.

Europe has entered a recession because of the sanctions on Russia. It is adopting policies that are extremely unpopular with the people of Europe. The approval ratings of people like Chancellor Scholz of Germany are in the low 20s, and that’s generally true across Europe. Victor Orban of Hungary is not alone now, because the government of Slovakia is now also saying that the war in Ukraine needs to end at the negotiating table. The politics in the European Union are absolutely against this war, but the leaders have been falling into line with the US. All along they’ve not said a word about negotiations. They are blind to the fact that Ukraine is being demographically destroyed step by step. It loses territory and millions of citizens have fled to Russia or the EU, or are displaced internally.

Victor Orban of Hungary is not alone now, because the government of Slovakia is now also saying that the war in Ukraine needs to end at the negotiating table.

Another topic was the overthrow of Pakistani Prime Minister Imran Khan. This fits within American foreign policy: the US wants to decide who governs any other country if that country is challenging the US. Sachs wrote a fascinating piece in Common Dreams, arguing that the US was complicit in the trumped-up charges against Imran Khan, the former cricket star who was the very popular elected prime minister until he has been sentenced to 14 years on two absurd charges of crimes that he couldn ’t possibly have committed. Did the United States engineer the removal of prime minister Khan and his banishment to a Pakistan prison? Does the US still do things like that? It seems this is the point of Sachs’ article which the New York Times refused to publish.

In Sachs’ view, to understand American foreign policy one should understand the concept of covert regime change. The US doesn’t think about how to have diplomacy with another government, but about how to replace it. This has been a string of complete disasters stretching back more than 70 years, when in 1947 the CIA was established. It had two different tasks: (1) intelligence, i.e. analysis, understanding the world, and (2) covert operations. Basically, the CIA has been a lawless extension of the White House, the Pentagon and the security establishment generally. By a realist account, there have been 80 or more covert regime change operations by the US. They are illegal, fundamentally contrary to the UN Charter and the principle of non-intervention.

The US doesn’t think about how to have diplomacy with another government, but about how to replace it.

The right to interventionism that the US claims is so well established worldwide that Belgian opinion maker David Criekemans unceremoneously proclaimed that the American decision to remove² all forces from Afghanistan was “the biggest strategic blunder of this century”. Criekemans was afraid of a Taliban takeover, which happened after all. “The West must drain the Taliban economically and financially, and find out the source of all their weapons. To this end, the Pakistani government in particular must be put under pressure,” says Criekemans, a lecturer in international politics at the University of Antwerp and a Senior Associate Fellow at the Egmont Institute, the mouthpiece of the Belgian Ministry of Foreign Affairs.

Below is the article by professor Sachs that forms the basis of his interview with Napolitano and the above paragraphs.

*****

The US Toppling of Imran Khan

By JEFFREY D. SACHS Feb 01, 2024 Common Dreams (Creative Commons CC BY-NC-ND 3.0)

Covert regime change strikes again. This time in Pakistan.

A principal instrument of U.S. foreign policy is covert regime change, meaning a secret action by the U.S. government to bring down the government of another country. There are strong reasons to believe that U.S. actions led to the removal from power of Pakistan’s Prime Minister Imran Khan in April 2022, followed by his arrest on trumped-up charges of corruption and espionage, and sentencing this week to 10 years imprisonment on the espionage charge. The political objective is to block Pakistan’s most popular politician from returning to power in the elections on February 8.

The key to covert operations of course is that they are secret and hence deniable by the U.S. government. Even when the evidence comes to light through whistleblowers or leaks, as it very often does, the U.S. government rejects the authenticity of the evidence and the mainstream media generally ignore the story because it contradicts the official narrative. Because editors at these mainstream outlets don’t want to peddle in “conspiracy theories,” or are simply happy to be the mouthpieces for officialdom, they give the U.S. government a very wide berth for actual regime-change conspiracies.

Covert regime change by the U.S. is shockingly routine. One authoritative study by Boston University professor Lindsay O’Rourke counts 64 covert regime change operations by the U.S. during the Cold War (1947 and 1989), and in fact the number was far larger because she chose to count repeated attempts within one country as a single extended episode. Since then, U.S. regime change operations have remained frequent, such as when President Barrack Obama tasked the CIA (Operation Timber Sycamore) with overthrowing Syria’s President Bashar al-Assad. That covert operation remained secret until several years after the operation, and even then, was hardly covered by the mainstream media.

From the U.S. perspective, “neutral” is a fighting word.

All of this brings us to Pakistan, another case where evidence points strongly to U.S.-led regime change. In this case, the U.S. desired to bring down the government of Prime Minister Imran Khan, the charismatic, talented, and hugely popular leader in Pakistan, renowned both for his world-leading cricket mastery and for his common touch with the people. His popularity, independence, and enormous talents make him a prime target of the U.S., which frets about popular leaders who don’t fall into line with U.S. policy.

Imran Khan’s “sin” was to be too cooperative with Russian President Vladimir Putin and Chinese President Xi Jinping, while also seeking normal relations with the United States. The great mantra of U.S. foreign policy, and the activating principle of the CIA, is that a foreign leader is “either with us or against us.” Leaders who try to be neutral amongst the great powers are at dire risk of losing their positions, or even their lives, at U.S. instigation, since the U.S. does not accept neutrality. Leaders seeking neutrality dating back to Patrice Lumumba (Zaire), Norodom Sihanouk (Cambodia), Viktor Yanukovych (Ukraine), and many others, have been toppled with the not-so-hidden-hand of the U.S. government.

Like many leaders in the developing world, Khan does not want to break relations with either the U.S. or Russia over the Ukraine War. By sheer coincidence of prior scheduling, Khan happened to be in Moscow to meet Putin on the day that Russia launched the special military operation (February 24, 2022). From the start, Khan advocated that the conflict in Ukraine should be settled at the negotiating table rather than on the battlefield. The U.S. and E.U. arm-twisted foreign leaders including Khan to fall into line against Putin and to support Western sanctions against Russia, yet Khan resisted.

Khan probably sealed his fate on March 6 when he held a large rally in northern Pakistan. At the rally, he berated the West, and especially 22 EU ambassadors, for pressuring him to condemn Russia at a vote in the United Nations. He also excoriated NATO’s war against terror in next-door Afghanistan as having been utterly devastating to Pakistan, with no acknowledgment, respect, or appreciation for Pakistan’s suffering.

[Khan’s] popularity, independence, and enormous talents make him a prime target of the U.S., which frets about popular leaders who don’t fall into line with U.S. policy.

Khan told the cheering crowds, “EU ambassadors wrote a letter to us asking us to condemn and vote against Russia… What do you think of us? Are we your slaves … that whatever you say, we will do?” He added, “We are friends with Russia, and we are also friends with America; we are friends with China and with Europe; we are not in any camp. Pakistan would remain neutral and work with those trying to end the war in Ukraine.”

From the U.S. perspective, “neutral” is a fighting word. The grim follow-up for Khan was revealed in August 2023 by investigative reporters at The Intercept. Just one day after Khan’s rally, Assistant Secretary of State for the Bureau of South and Central Asian Affairs Donald Lu met in Washington with Pakistan’s Ambassador to the U.S., Asad Majeed Khan. Following the meeting, Ambassador Khan sent a secret cable (a “cypher”) back to Islamabad, which was then leaked to The Intercept by a Pakistani military official.

The cable recounts how Assistant Secretary Lu berated Prime Minister Khan for his neutral stance. The cable quotes Lu as saying that “people here and in Europe are quite concerned about why Pakistan is taking such an aggressively neutral position (on Ukraine), if such a position is even possible. It does not seem such a neutral stand to us.”

Lu then conveyed the bottom line to Ambassador Khan. “I think if the no-confidence vote against the Prime Minister succeeds, all will be forgiven in Washington because the Russia visit is being looked at as a decision by the Prime Minister. Otherwise, I think it will be tough going ahead.”

Five weeks later on April 10, with the U.S. blunt threat hanging over the powerful Pakistani military, and with the military’s hold over the Pakistani parliament, the Parliament ousted Khan in a no-confidence vote. Within weeks, the new government followed with brazenly manufactured charges of corruption against Khan, to put him under arrest and prevent his return to power. In utterly Orwellian turn, when Khan made known the existence of the diplomatic cable that revealed America’s role in his ouster, the new government charged Khan with espionage. He has now been convicted on these charges to an unconscionable 10 years, with the U.S. government remaining silent on this outrage.

When asked about Khan’s conviction, the State Department had the following to say: “It’s a matter for the Pakistani courts.” Such an answer is a vivid example of how U.S.-led regime change works. The State Department supports Khan’s imprisonment over Khan’s public revelation of U.S. actions.

Pakistan will therefore hold elections on February 8 with its most popular democratic leader in prison and with Khan’s party the subject of relentless attacks, political murders, media blackouts, and other heavy-handed repression. In all of this, the U.S. government is utterly complicit. So much for America’s “democratic” values. The U.S. government has gotten its way for now—and has deeply destabilized a nuclear-armed nation of 240 million people. Only Khan’s release from prison and his participation in the upcoming election could restore stability.

*****

1 Jeffrey D. Sachs is a University professor and Director of the Center for Sustainable Development at Columbia University, where he directed The Earth Institute from 2002 until 2016. He is also President of the UN Sustainable Development Solutions Network and a commissioner of the UN Broadband Commission for Development. He has been advisor to three United Nations Secretaries-General, and currently serves as an SDG Advocate under Secretary-General Antonio Guterres. Sachs is the author, most recently, of “A New Foreign Policy: Beyond American Exceptionalism” (2020). Other books include: “Building the New American Economy: Smart, Fair, and Sustainable” (2017) and “The Age of Sustainable Development,” (2015) with Ban Ki-moon.

2 The NATO invasion of Afghanistan was illegal. There was no UN mandate. The UN resolutions did not expressly allow an aggressive approach. NATO did too little to reach a diplomatic solution. The claim of self-defense is deeply contentious.

Hendrik Vos over de EU: wordingsgeschiedenis, maar geen toekomstbeeld

UGent-professor Hendrik Vos achter de katheder in aula H5 van UHasselt, campus Diepenbeek, op 8 januari 2024. Foto: André Bulen.

*****

Het groeiproces van de Europese integratie kent tal van anekdotes. Terwijl de wereld in brand staat, blijft de economisch machtige EU geopolitiek langs de zijlijn staan. De toekomst van de Unie is ongewis.

‘Dit is Europa. De geschiedenis van een unie’. Dat was de titel van de lezing van UGent-professor Hendrik Vos aan de Seniorenuniversiteit Hasselt op 8 januari. Het is tevens de titel van zijn boek dat november 2021 verscheen. Het Nieuwsblad blokletterde: ‘[De] Gentse politicoloog Hendrik Vos [rijgt] de sappige details aaneen. Zijn reconstructie van hoe de Europese integratie echt tot stand kwam, is de vrucht van jaren research, toevallige vondsten en vreemde verhalen, ook over zijn eigen omzwervingen. In zijn zwierige stijl – die nauwer aanleunt bij die van een romanschrijver dan die van een academicus – vliegen de voorbije zeventig jaar voorbij in een rotvaart’.

Mijlpalen

In diezelfde stijl presenteerde Vos in 100 minuten een groot aantal anekdotes rond de belangrijkste mijlpalen in het Europese project: de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS; 1951), de Europese Economische Gemeenschap (EEG: 1957), Schengen (1985), de hereniging van de Duitslanden (1990), de Europese Unie (1993), de Europese Centrale Bank (1998), de invoering van de euro (2002), het Verdrag van Lissabon (2009) met o.a. de aanstelling van een Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands- en Veiligheidsbeleid, en Brexit (2020). Blijkbaar heeft de professor zijn boekpresentatie ook uitgewerkt in een versie voor theater en trekt hij vanaf eind deze maand als stand up-comedian samen met de cellist Frans Grapperhaus niet enkel door ons land, maar ook door andere Europese landen.

Na afloop van de lezing besloot voorzitter Jos Thys dat de uitgelaten ambiance misschien niet het beste decor vormde voor ernstige mondelinge vragen. Normaal gebeurt dat schriftelijk. De inleider bundelt de vragen en beantwoordt die na de koffiepauze. Die procedure draagt bij aan het wetenschapsjournalistiek niveau van de onderwerpen die de Seniorenuniversiteit Hasselt organiseert. Eén van mijn vragen die ik dus niet kon stellen, legde ik dan maar persoonlijk aan de professor voor: “Op 1 juli draagt België het voorzitterschap van de Europese Raad over aan Hongarije. Voor de Hongaarse minister van Europese Zaken is de opname van Rusland in een Europese veiligheidsarchitectuur een eerste prioriteit. Hoe kijkt u daar tegenaan?” Om der tijds wille was het antwoord slechts: “dat is een belangrijk issue”.

Op 1 juli draagt België het voorzitterschap van de Europese Raad over aan Hongarije. Voor de Hongaarse minister van Europese Zaken is de opname van Rusland in een Europese veiligheidsarchitectuur een eerste prioriteit.

Welnu, er zijn tal van belangrijke issues rond de Europese Unie van vandaag. De gangbare theorie zegt dat Europese integratie een einde moest maken aan oorlog en armoede. Anderen wijzen op een poging van Frankrijk en Duitsland om een vuist te maken niet enkel tegen de Sovjet-Unie, maar wel degelijk ook tegen elkaar. Na de oorlog was de Sovjet-Unie de machtigste staat in Europa. Moskou werd gevreesd. En men maakte zich zorgen over een vertrek van de Amerikanen, die zich hadden opgeworpen als verdediger van Europa. De Koude Oorlog droeg in zekere zin bij aan de Europese integratie. De dreiging die van de Sovjet-Unie uitging, zette de Europese leiders ertoe aan om hun soevereiniteit op te geven in ruil voor een economisch-militaire coalitie onder centrale leiding¹.

Voorvechters

De Koreaanse oorlog (1950-1953) gaf een belangrijke impuls aan het politieke denken in West-Europa. De voorvechters van Europa als derde macht tussen Oost en West kregen een kans. De Raad van Europa (1948) was door Britse soevereiniteitsbekommernissen dode letter gebleven. Meer gehoor vond Robert Schuman, de Franse minister van Buitenlandse Zaken, voor het plan om de Europese steenkoolmijnen en staalfabrieken onder gemeenschappelijk gezag te plaatsen, als eerste stap op weg naar Europese politieke integratie. Het EGKS-verdrag kreeg ruim baan, maar de Fransen torpedeerden de plannen voor een Europese Defensiegemeenschap (EDG) in de schoot van de NAVO.

De Franse houding was ingegeven door machtsevenwichtsdenken: de NAVO verleende Europa meer (Amerikaanse) militaire slagkracht als tegenwicht tegen die van de Sovjet-Unie en Duitsland dan eender welke puur Europese instantie. Bovendien hoefde Parijs niet zijn militaire soevereiniteit over te dragen aan een supranationale instelling. Maar de keerzijde van de medaille was dat het NAVO-lidmaatschap ervoor zorgde dat er niets in huis kwam van het door de Franse commissaris voor het economische plan, Jean Monnet, voorgestelde plan om Europa als derde macht uit te bouwen en op die manier de bipolariteit te doorbreken².

De veel gehypte Europese Grondwet was hoegenaamd geen blauwdruk voor een politieke of militaire unie. Zonder een dreiging aan de horizon die vergelijkbaar is met die van de Sovjet-Unie uit de Koude Oorlog, ligt een verdere integratie niet in het verschiet.

In het denken over de toekomst van de Unie moet de ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991 centraal staan. Dat gebeuren betekende een fundamentele verandering van het machtsevenwicht in Europa. Was de Sovjetdreiging voor West-Europa een krachtige stimulans om te integreren, die prikkel verdween met de ondergang van de Sovjet-Unie, en daarmee de animo voor verdere economische, politieke, of militaire integratie. Men kan dus serieuze kanttekeningen maken bij de toekomst van de EU. De veel gehypte Europese Grondwet was hoegenaamd geen blauwdruk voor een politieke of militaire unie. Zonder een dreiging aan de horizon die vergelijkbaar is met die van de Sovjet-Unie uit de Koude Oorlog, ligt een verdere integratie niet in het verschiet.

Aberratie

Sinds de val van de Muur heeft Rusland – afgezien van de Krim en de speciale militaire operatie (SMO) in Oekraïne – geen expansionistische koers gevaren. De annexatie van de Krim was om te voorkomen dat de Russische marinebasis daar in handen van de NAVO zou vallen. En de SMO gebeurde enkel om te vermijden dat Oekraïne tot de NAVO zou toetreden³. Het voortbestaan van de NAVO na de implosie van het Warschaupact is een aberratie in de internationale politiek. Rusland is niet de grote vijand. Het beschikt niet over de machtsmiddelen om de NAVO aan te vallen, laat staan om NAVO-gebied bezet te houden. Om mijn vraag aan professor Vos te beantwoorden: ja, in het belang van onze eigen veiligheid verdient opname van Rusland in een Europese veiligheidsarchitectuur een hoge prioriteit.

Europa lijkt zijn streven naar strategische autonomie te hebben laten varen. Het ontbreekt Europa aan de nodige hulpbronnen, industrieel concurrentievermogen en militaire slagkracht. Het zijn met elkaar samenhangende structurele zwakheden die een allesomvattende aanpak en kolossale investeringen vergen. Veel Europese regeringen kunnen zich die niet veroorloven. Sinds de oorlog in Oekraïne en het opblazen van de Russische gaspijpleidingen naar Duitsland is Europa meer dan ooit de onderhorige van Washington geworden. De Amerikanen zijn erin geslaagd om elke toenadering tussen Duitsland, voortrekker van de EU, en Rusland in de kiem te smoren. Zij zagen een nieuwe Duitse Ostpolitik als een bedreiging: een Duits-Russisch rapprochement zou Washington zijn controle over Eurazië kunnen doen verliezen.

Sinds de oorlog in Oekraïne en het opblazen van de Russische gaspijpleidingen naar Duitsland is Europa meer dan ooit de onderhorige van Washington geworden.

Sinds het aftreden van de Duitse bondskanselier Angela Merkel in december 2021 wordt wereldwijd het gebrek aan Europese leiding steeds meer gevoeld. De Russische invasie van Oekraïne zorgde dan voor meer eenheid binnen Europa, maar deed niets aan het gebrek aan Europees geopolitiek leiderschap, niet alleen in de relatie met Rusland, maar ook en vooral met China en met de global majority. De wereld ziet hoe de naoorlogse mondiale orde steeds meer onder vuur komt te liggen. De grote mogendheden putten zich uit in ontevredenheid over instellingen als de Wereldhandelsorganisatie (WTO), de G7 en de Verenigde Naties. De leegte is het meest zichtbaar bij de WTO, waar vooral het gebrek aan Europees leiderschap op het gebied van de handel voelbaar is nu de VS zich economisch naar binnen heeft gekeerd.

Boetedoening

De EU moet haar eurocentrische blik achter zich laten en accepteren dat het relatief kleiner wordt in een wereld van nieuwe zwaargewichten. Nieuwe vrijhandelsovereenkomsten kunnen Europa helpen zijn koloniale erfenis te verwerken. Dat zei de Duitse bondskanselier Scholz op 9 mei 2023 in het Europees Parlement. Maar vandaag staat datzelfde Duitsland te kijk voor racisme, oriëntalisme en eurocentrisme. Het stelt Israëlisch-Joods leven boven moslim/christelijk Palestijns leven en verzwijgt dat de Duitse Wiedergutmachung voor de Holocaust ten koste is gegaan van de Palestijnen. Het heeft geen boetedoening gedaan voor de genocide in Namibië en verdedigt vandaag voor het Internationaal Gerechtshof (ICJ) de Israëlische genocide tegen onschuldige burgers in Gaza en de bezette Palestijnse gebieden.

“Hoe nu verder?”, zo beëindige de professor zijn lezing, een vraag die hij als volgt beantwoordde: “Ik weet het niet. Het zal een proces van vallen en opstaan blijven. Dat is nu eenmaal inherent aan ons systeem. Een dictatuur zoals die van Poetin en China werkt sneller. Dat is ook een model. Maar bij ons heeft niet één iemand het voor het zeggen. Wij werken met compromissen, en dat werkt nu eenmaal traag”. In zijn review van Vos’ boek schrijft Robert2134 op 12 september 2022: “Een complex verhaal aangenaam verteld en vermengd met plezante anekdotes over de gezamenlijke grote reis van Europese landen op weg naar de toekomst. Je begrijpt de huidige samenwerking in Europa beter en [het boek] geeft te denken over de toekomst.” Zo zal de zaal de lezing van Hendrik Vos ook hebben ervaren.

Dat Vos nog geen begin maakte van een SWOT-analyse⁴ is curieus. De wereld staat in brand, en Europa speelt daarin een belangrijke rol. Vos verdedigt de stelling dat Oekraïne, ondanks de Russische rode lijn, moet kunnen toetreden tot de NAVO. Voor hem mag Rusland de oorlog niet winnen, spijts honderdduizenden slachtoffers. Terwijl geassocieerd EU-lid Israël een ongekend wrede genocide pleegt in Gaza, volstaat de EU met een verklaring waarin het Hamas veroordeelt en Israël het recht geeft zich te verdedigen. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen projecteert de Israëlische vlag op het EU-hoofdkwartier en valt de voorzitter van het Israëlische oorlogskabinet in de armen. Sinds 29 december 2023 geeft de Unie forfait over de Zuid-Afrikaanse klacht tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ).

Vos verdedigt de stelling dat Oekraïne, ondanks de Russische rode lijn, moet kunnen toetreden tot de NAVO. Voor hem mag Rusland de oorlog niet winnen, spijts honderdduizenden slachtoffers.

In een recent interview zegt Vos dat België Oekraïne onverkort blijft steunen en in Europees verband zal pleiten voor extra hulp voor het land. Er is in België een grote politieke consensus: de verantwoordelijke voor de oorlog is Russisch president Vladimir Poetin, aldus Vos, die zich misschien baseert op een peiling van 16 februari 2023. Een recentere opiniepeiling wijst echter op tekenen dat de vastberadenheid afneemt: 62% van de Belgen blijft Oekraïne nog steunen, en 58% is nog voor het lidmaatschap van Oekraïne tot de EU. Blijkbaar is er niet gepeild naar de vraag of Oekraïne de oorlog kan winnen.

Pijnlijke keuze

De gerenommeerde Amerikaanse politicologen George Biebe en Anatol Lieven geven daar een duidelijk antwoord op. De VS⁵ staat voor een pijnlijke keuze. Een leefbaar Oekraïne met uitzicht op EU-lidmaatschap vergt dat het afziet van een bondgenootschap met de NAVO of de VS. Als neutraal land zal het verifieerbare beperkingen moeten aanvaarden op aard en omvang van zijn bewapening. Op 18 januari 2022 legde UAntwerpen-professor Tom Sauer al een voorstel op tafel dat als twee druppels water op dat van Biebe en Lieven lijkt: “Oekraïne wordt best een bufferstaat. Het zou er economisch op vooruitgaan en veiliger worden.” En dat terwijl zijn collega’s Sven Biscop (UGent en Egmont) en Alexander Mattelaer (VUB en Egmont) hamerden op bewapenen, financieren en sanctioneren.

Oorlog en klimaatverandering. Dát zijn de issues waar mensen van wakker liggen, net als biodiversiteit, milieuschade, asiel en migratie. Per saldo heeft het Europese project geleid tot diversiteit en tegenstellingen. We zijn getuige van een brede heropleving van het nationalisme in Europa, denk aan extreemrechtse partijen als de AfD van Tino Chrupalla en Alice Weidel in Duitsland, het Rassemblement National van Marine Le Pen in Frankrijk, Fratelli d’Italia van Giorgia Meloni in Italië, Vox van Santiago Abascal Conde in Spanje, de PVV van Geert Wilders in Nederland, de FPÖ van Herbert Kickl in Oostenrijk, en het Vlaams Belang van Tom Van Grieken in ons land. En in Polen ambieert de nieuwe pro-EU coalitieregering⁶ van Donald Tusk een ‘leidende positie in Europa’ en een sterke positie binnen de NAVO.

Tegen die achtergrond lijkt het kortzichtige nationale eigenbelang voorrang te krijgen op het enthousiasme voor de Unie. De tegenstellingen nemen toe. Geen beleidsverantwoordelijke in Europa die pleit voor een onderhandelde oplossing in Oekraïne of voor gerechtigheid voor de Palestijnen. De kans dat de Unie uiteenvalt is reëel.

*****

1 Rosato, Sebastian, Europe United: Power Politics and the Making of the European Community, Cornell University Press, Ithaca, 2011, p. 1-12.

2 Vanden Berghe, Yvan, De Koude Oorlog. Een nieuwe geschiedenis (1917-1991), Acco, Leuven / Den Haag, 2011, p. 173-174; 453.

3 Oekraïne was al de facto lid van de NAVO. Een de jure lidmaatschap zou de stationering van nuclear capable NAVO-raketten aan de Russische grens met zich meebrengen die Moskou in 5 minuten zouden kunnen vernietigen, te kort voor de Russen om hun raketschild te activeren.

4 Een SWOT-analyse is een methode om sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen van een organisatie in kaart te brengen, als uitgangspunt voor het ontwikkeling van beleid. Men maakt de analyse best met interne en externe deelnemers van verschillende disciplines.

5 Impliciet bevestigen de auteurs dat het gaat om een oorlog tussen de VS en Rusland, uitgevochten in Oekraïne. Een vredesproces kan dus enkel tussen deze partijen worden gevoerd. Rusland heeft al duidelijk gemaakt dat elk akkoord zal moeten worden bekrachtigd door een resolutie van de VN Veiligheidsraad zodat het afdwingbaar wordt.

6 De drie partijen in het regeerakkoord zijn (1) het liberale Burgerplatform van Donald Tusk, (2) de Derde Weg, een groepering van Polen 2050 en de Poolse Volkspartij, en (3) Links. Tusk heeft aangekondigd de Poolse defensie-uitgaven te verhogen. Inclusief het Armed Forces Support Fund plant het in 2024 4,2% van het verwachte bbp aan defensie uit te geven.

Het eminente gedachtegoed van Alfred de Zayas

The President of the Russian Federation, Vladimir V. Putin and the Federal Chancellor Dr. Angela Merkel, at the 43rd Munich Security Conference 2007. Photo: Sebastian Zwez, http://www.securityconference.de (Wikimedia Commons).

De Zayas: collectieve bestraffing in Gaza staat haaks op elk recht, Europese strategische autonomie is een droom, het Westen is verantwoordelijk voor de Oekraïne-crisis, de NAVO is een criminele organisatie, en het ICC is irrelevant.

De Amerikaanse denker Alfred de Zayas is een opiniemaker die de druk op de vrijheid van meningsuiting weet te weerstaan. De Zayas doctoreerde in de rechten aan Harvard en in geschiedenis aan de Universiteit van Göttingen (Duitsland). Hij doceert rechten aan de Geneva School of Diplomacy en was van 2012 tot 2018 onafhankelijk VN-expert inzake internationale orde. De Zayas heeft tien boeken geschreven, waaronder het instructieve Building a Just World Order (2021). Zoals in mijn bericht van 24 april vermeld, publiceert het Amerikaanse online magazine CounterPunch een serie opiniestukken van zijn hand. Het zijn messcherpe, niets aan de verbeelding overlatende analyses over actuele internationale vraagstukken en kritieken op de propaganda in de mainstream media.

Wat hieronder volgt is een synopsis van een selectie van De Zayas’ recente opiniestukken, in chronologische volgorde, de nieuwste eerst, afgerond met een korte aanvulling mijnerzijds.

Collectieve schuld en collectieve straf

Hoe langer de Israëlische oorlog tegen Gaza duurt, hoe meer het erop lijkt dat het de bedoeling is om het gebied etnisch te zuiveren, om de 2,4 miljoen inwoners van Gaza te dwingen naar Egypte of Saoedi-Arabië te migreren. De secretaris-generaal van de VN heeft opgeroepen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza. De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten Volker Türk probeert in het Midden-Oosten te bemiddelen.

Collectieve schuld bestaat niet. Collectieve bestraffing staat haaks op elk rechtssysteem.

Collectieve schuld bestaat niet. Collectieve bestraffing staat haaks op elk rechtssysteem. Laat ons hopen dat Palestijnen en Israëli’s een modus vivendi zullen vinden, en dat alle betrokkenen elke gedachte aan collectieve schuld van de Palestijnen voor de misdaden gepleegd door Hamas, en elke gedachte aan collectieve schuld van alle Israëli’s voor de misdaden sinds 1947 tegen Hamas door opeenvolgende Israëlische regeringen, incl. de misdaden die vandaag worden begaan door het Netanyahu-regime, zullen laten varen. Wat de mensheid het meest dringend nodig heeft, is een mentaliteitsverandering, hernieuwde trouw aan de geest van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, een bereidheid om de vicieuze cirkel van represailles en tegenrepresailles te doorbreken.

De Zayas hoopt dus blijkbaar op een tweestatenoplossing. Dat is echter een gepasseerd station. Israël heeft nooit een poging gedaan om de Palestijnen een levensvatbare staat te gunnen. Dat zou regelrecht indruisen tegen het koloniale project van de staat Israël. Die is gebaseerd op het racistische idee van ‘een land zonder mensen voor mensen zonder land’. De meeste activisten houden het vandaag bij een eenstaatoplossing: één die democratisch en seculier is waarin Arabieren, Joden en anderen naast elkaar leven zoals dat ook voor 1948 het geval was. Eén staat, from the river to the sea. In een vorig artikel hebben we gesteld dat de ontbinding van de staat Israël en de teruggave van al het land aan het inheemse Palestijnse volk de enige manier lijkt.

Europese ‘strategische autonomie’ en de perceptie van de realiteit

De loze verklaring van de Franse president Emmanuel Macron over het ontwikkelen van ‘strategische autonomie’ is bedoeld voor de binnenlandse consumptie. Macron is een lichtgewicht en een politieke opportunist. De rest van de Europeanen is niet beter. Dat betekent niet dat Europese regeringen onder alle omstandigheden Amerikaanse belangen zullen dienen. In dat licht wordt het tijd de gevolgen van de crisis in Oekraïne voor de Europese burgers opnieuw te overdenken. Zullen de Europese politici ooit begrijpen dat de VS, en niet Rusland of China, het grootste gevaar vormen voor het voortbestaan van de planeet? De mondiale meerderheid is daar al van doordrongen.

De VS bespioneert de Europese leiders en de Europese industrie systematisch. Het gebruikt Europa als vazal, als geopolitieke pion. Ex-Rothchild bankier Emmanuel Macron speelt het spel van de wereldelites misschien iets eleganter dan Olaf Scholz of de onbekwame Ursula von der Leyen. Europa schiet in eigen economische voet met de sancties tegen Rusland. Het zit gevangen in een irrationele Koude Oorlog-mentaliteit. Zal Europa ooit begrijpen dat de VS geen vriend is? De Amerikaanse interventie in beide wereldoorlogen werd puur gedreven door Amerikaanse economische belangen. De Europeanen blijven naïef pro-Amerika, in plaats van hun soevereiniteit te verdedigen zoals Charles de Gaulle dat ooit deed. De opvolgers van De Gaulle hebben Frankrijk en Europa verraden.

De Amerikaanse interventie in beide wereldoorlogen werd puur gedreven door Amerikaanse economische belangen. De Europeanen blijven naïef pro-Amerika, in plaats van hun soevereiniteit te verdedigen zoals Charles de Gaulle dat ooit deed.

De NAVO is verworden tot een criminele organisatie in de zin van de artikelen 9 en 10 van het Statuut van het Internationale Militaire Tribunaal in Neurenberg. Sinds de ontmanteling van de Sovjet-Unie en het Warschaupact is er geen rechtvaardiging voor het voortbestaan van de NAVO. De Europese elites zijn verraders van hun eigen land zijn, door steun aan een buitenlandse mogendheid als de VS. Ze zijn nog erger dan Vidkun Quisling tijdens de Tweede Wereldoorlog. In het geval van Noorwegen hadden de nazi’s het land militair bezet. Tegenwoordig bezet de VS Europa economisch en politiek.

De Veiligheidsraad laat de wereld over Nord Stream in de kou staan

Het onderzoek van Seymour Hersh naar de sabotage van Nord Stream rechtvaardigt de instelling van een onafhankelijk internationaal onderzoek. In de Veiligheidsraad wist de VS zo’n onderzoek te blokkeren. Maar Washington heeft geen enkel juridisch punt om zijn medewerking te weigeren. Opnieuw zijn we getuige van dubbele standaarden. Het stilzwijgen van de VN over de sabotage van Nord Stream is even oorverdovend als die rond de 40 Amerikaanse biolabs in Oekraïne. Massale druk op de Veiligheidsraad moet de belangen van het Westen dienen. Het is nu aan de Algemene Vergadering om onderzoekscommissies in te stellen, en zich te buigen over civielrechtelijke en strafrechtelijke aansprakelijkheden. En we hebben klokkenluiders nodig van het kaliber van Julian Assange en Edward Snowden.

Het stilzwijgen van de VN over de sabotage van Nord Stream is even oorverdovend als die rond de 40 Amerikaanse biolabs in Oekraïne.

Bouwen aan een rechtvaardige wereldorde voor democratie en de diversiteit van wereldbeschavingen

Vandaag is het VN-Handvest een quasi wereldgrondwet. Het accent ligt op vrede, ontwikkeling en mensenrechten, maar sinds 1945 zijn er tal van conflicten geweest, militaire agressie, economische oorlogen, unilaterale dwangmaatregelen en misdaden tegen de menselijkheid. Nucleaire, biologische en chemische wapens vormen de grootste bedreiging. Het Handvest verplicht staten om geschillen langs vreedzame weg te beslechten. Het Chinese voorstel voor vrede in Oekraïne moet op tafel komen, net als dat van paus Franciscus, de Braziliaanse president Luiz Inacio Lula en de Mexicaanse president Andrés Manuel Lopez Obrador. De 25 Principles of International Order die De Zayas de VN-Mensenrechtenraad heeft voorgelegd, staan ook in zijn boek Building a just World Order uit 2021.

Niets opgestoken van de Pentagon Papers

Duizenden documenten over illegale acties onder de presidenten Truman, Eisenhower, Kennedy, Johnson en Nixon, ziedaar de Pentagon Papers van Daniel Ellsberg. De Vietnamoorlog was geen ‘burgeroorlog’, maar Amerikaanse agressie, aangestuurd door denktank-ideologen en het militair-industriël complex. Vrijwilligers gaven hun leven, niet voor ‘democratie’ of ‘rechtvaardigheid’, maar voor de illusies van megalomane ‘intellectuelen’ in Washington. De publicatie veranderde niets. Leugens en bedrog leidden tot de oorlogen in Irak-1, Joegoslavië, Afghanistan, Irak-2, Libië, Syrië en Oekraïne. Waarom we niets hebben geleerd van de Pentagon Papers? Omdat criminelen het voor het zeggen hebben, en de media kritiekloos de overheidspropaganda overnemen of zelfs critici genadeloos aanvallen.

Vrijwilligers gaven hun leven, niet voor ‘democratie’ of ‘rechtvaardigheid’, maar voor de illusies van megalomane ‘intellectuelen’ in Washington.

De toespraak van Vladimir Poetin van 10 februari 2007 op de veiligheidsconferentie in München

Poetins toespraak waarin hij het manco aan veiligheidsgaranties voor Rusland hekelde, had alarmbellen moeten doen afgaan. Maar zijn klacht werd niet serieus genomen en in de media doodgezwegen. Toen de bewapening van Oekraïne een existentiële bedreiging voor Rusland werd, ondergingen Poetins voorstellen van december 2021 gericht op een Europese veiligheidsarchitectuur eenzelfde lot. In 1997 wilde Rusland zich bij het Westen aansluiten, mits onder het VN-Handvest. Maar de VS was verknocht aan de unipolaire wereld van na de val van de Muur. De VS gelooft nog altijd in zijn ‘uitzonderlijkheid’ en in de imperialistische fantasieën van Zbigniew Brzezinski en Paul Wolfowitz. Gaan we ooit inzien dat de NAVO een criminele organisatie is geworden in de zin van het Statuut van Neurenberg?

De oorlog in Oekraïne in de context van het VN-Handvest

De oorlog in Oekraïne begon niet op 24 februari 2022, maar al in februari 2014. Sinds 2014 beschiet Oekraïne de burgerbevolking van de Donbas, ondanks de Minsk-akkoorden. Die aanvallen namen begin 2022 fel toe. De Russische invasie is een schending van art. 2(4) van het VN-Handvest. Maar het Westen is verantwoordelijk voor de crisis. Het had de afspraak geschonden de NAVO niet naar het oosten uit te breiden. Of het Westen die uitbreiding als een provocatie ziet of niet, wat telt is hoe de tegenpartij daar over denkt. De Russen hebben voortdurend gehamerd op een Europese veiligheidsarchitectuur waar Rusland deel van uitmaakt. Spijts de plicht van VN-leden om te goeder trouw te onderhandelen, schond Oekraïne de Minsk-akkoorden systematisch, blijkbaar om zich voor te bereiden op oorlog.

De bevolking van de Krim en Donbas, die zich in overgrote meerderheid Russisch voelt, kan aanspraak maken op het zelfbeschikkingsrecht verankerd in het VN-Handvest.

Ondanks dat bedrog kwamen de Russen in december 2021 met voorstellen die een militaire confrontatie hadden kunnen afwenden. De VS en de NAVO weigerden echter te onderhandelen, iets dat men enkel kan duiden als een inbreuk op artikel 2(4) van het VN-Handvest. De bevolking van de Krim en Donbas, die zich in overgrote meerderheid Russisch voelt, kan aanspraak maken op het zelfbeschikkingsrecht verankerd in het VN-Handvest. Zonder de anti-Russische maatregelen van het Putch-regime zouden de volkeren van de Krim en de Donbass zich niet bedreigd hebben gevoeld en niet hebben aangedrongen op hun recht op zelfbeschikking. De Krim oefende zijn recht op zelfbeschikking uit. Van annexatie door Rusland is geen sprake.

De Verenigde Naties en eenzijdige dwangmaatregelen

De plaag van unilaterale dwangmaatregelen (unilateral coercive measures, UCM’s) op het genot van mensenrechten door miljarden mensen is een doorn in het oog van tal van organen van de Verenigde Naties. UCM’s zijn in strijd met het VN-Handvest, met name vanwege de illegale extraterritoriale toepassing van nationale wetgeving. Sancties zijn funest voor het recht op leven, gezondheid, voedsel, schoon water, sanitaire voorzieningen, huisvesting, werk, onderwijs … Onderzoek leert dat UCM’s doden veroorzaken. Zij leiden ook tot faillissementen, werkloosheid en massale emigratie. Nu machtige staten straffeloos blijven, moet het Internationaal Gerechtshof zich uitspreken over de juridische gevolgen van USM’s en het Internationaal Strafhof over het internationaal strafrechtelijke aspect.

Sancties zijn funest voor het recht op leven, gezondheid, voedsel, schoon water, sanitaire voorzieningen, huisvesting, werk, onderwijs …

Talloze mensen wereldwijd hebben het leven verloren als gevolg van sanctieregimes. Het is de plicht van de internationale gemeenschap om verantwoording te eisen van staten die sancties opleggen en om ervoor te zorgen dat er genoegdoening wordt geboden aan de slachtoffers van imperialisme en neokolonialisme.

Arrestatiebevel

Tenslotte het arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof (ICC) tegen president Poetin. Dat is niet alleen belachelijk, maar ook gevaarlijk. Het bevel lijkt de Europese leiders te ‘verbieden’ om vrede te sluiten met Poetin. Hoe kan men immers aan tafel gaan met een ‘gezochte crimineel’? De Zayas veegt het ICC ondubbelzinnig de mantel uit met de manoeuvre. Voor hem maakt de politisering van het Hof het instituut irrelevant. De aanklager zet ijskoud het onderzoek naar oorlogsmisdaden door de VS in Afghanistan stop, maar dat tegen de Taliban voort. Sinds de inwerkingtreding van het Statuut van Rome zijn er duizenden oorlogsmisdaden gepleegd door het Westen. Waarom zijn de verantwoordelijke regeringsleiders en/of staatshoofden daarvoor nooit aangeklaagd?

Door een arrestatiebevel tegen de Russische president uit te vaardigen, heeft het ICC zijn flagrante westerse vooringenomenheid onthuld, waardoor het zijn eigen geloofwaardigheid om zeep helpt, aldus De Zayas.