De geopolitieke motieven van de oorlog tegen Palestina

Stena Icemax, “the world’s first dynamically positioned, dual mast ice-class drillship”, in Falmouth Bay, off the south coast of Cornwall, UK). Photo: Tim Green from Bradford, UK, 20 April 2019 (Wikimedia Commons).

Dat Netanyahu’s Corridor het Chinese Belt & Road-initiatief kan verslaan, lijkt uitgesloten, maar Israël en de VS zijn er wel in geslaagd de Europese gasmarkt te veroveren.

In de Gazastrook – en minder omvangrijk ook op de Westelijke Jordaanoever – voltrekt zich een ware genocide. De bommenregen is ongezien hevig. Niet enkel verboden fosforbommen zouden tegen Palestijnse burgers worden ingezet, maar ook bommen van een niet eerder gezien kaliber. Terwijl een eerste fase van het grondoffensief zou zijn ingezet, zendt de Amerikaanse nieuwszender CNN een interview uit waarin wordt aangedrongen op ondersteuning door Amerikaanse Navy SEALs. Extremistische neoconservatieven dromen van een escalatie naar een Amerikaans-Israëlische oorlog tegen Iran. Is het tegen die achtergrond opportuun om ons te buigen over de geopolitieke motieven van de oorlog tegen Palestina? In afwachting van meer nieuws over de oorlog wagen we het erop.

Netanyahu’s Corridor

Boven ons artikel ‘Netanyahu’s dilemma: aftreden of doorgaan voor Nakba 2.0‘ stond een videoclip waarin de Israëlische premier Benjamin Netanyahu de VN zijn versie presenteerde van een nieuw Midden-Oosten. In de analyse focusten we op Netanyahu’s bedreiging van Iran met kernwapens en het ontbreken van elke verwijzing naar Palestina. We haalden de Abraham-akkoorden aan en stelden dat zo’n akkoord met Saoedi-Arabië niet in het verschiet ligt. We bestempelden de Israëlische oorlog tegen Gaza als genocide en stelden dat de VS een door China bemiddeld akkoord tussen Israël en Palestina als een geopolitieke bedreiging zou zien. Maar we werkten Netanyahu’s “nieuwe Corridor van vrede en welvaart die Azië, via de VAE, Saoedi-Arabië, Jordanië en Israël, met Europa verbindt” niet uit.

Netanyahu’s Corridor is een plan van de VS om het Chinese Belt & Road-initiatief (BRI), het investeringsproject in infrastructuur op de route naar Europa, te ondergraven.

Dat laatste aspect verdient een afzonderlijke analyse. Netanyahu’s Corridor is een plan van de VS om het Chinese Belt & Road-initiatief (BRI), het investeringsproject in infrastructuur op de route naar Europa, te ondergraven. BRI is een project dat een enorme stimulans kan geven aan de wereldeconomie. Het neemt steeds vastere vorm aan. Recent tekenden Iran en Irak het Shalamcheh-Basra spoorwegproject dat Iran uiteindelijk moet verbinden met Europa. Zes maanden na de door China bemiddelde verzoening tussen Iran en Saoedi-Arabië, tekenden de Chinese leider Xi Jinping en de Syrische president Bashar al-Assad een strategisch partnerschap. Dat maakt aansluiting van BRI op de Syrische havenstad Latakia aan de Middellandse Zee mogelijk.

De oorlog in Oekraïne en het opblazen van de Nord Stream pijpleidingen heeft Rusland als gasleverancier van Europa al geëlimineerd. Het opblazen van de nucleaire deal met Iran en het hervatten van Amerikaanse en Europese sancties deed hetzelfde met Iran. In juni 2022 tekende de EU een aardgasexportovereenkomst met Israël en Egypte. Daarmee maakt de Unie zich voor gasleveranties in belangrijke mate afhankelijk van Israël. Het Israëlisch gas wordt voor een stuk illegaal gewonnen in de Exclusieve Economische Zone (EEZ) voor de kust van Gaza waar de Staat Palestina juridisch eigenaar van is. De Israëlische haven Haifa gaat de geo-economische strijd aan met Syrische en Libanese havens die Iraans gas zouden kunnen leveren. Een strijd die niet volgens het boekje lijkt te verlopen.

Beiroet

Israël heeft achter de schermen een grote rol gespeeld in de proxy-oorlog in Syrië. De VS heeft bases ingericht in het noordoosten en heeft daarmee de controle op 1/3 van het land en 100% van de Syrische gas- en olievelden. Israël bombardeert met grote regelmaat steden in het land, incl. de havenstad Latakia. En wie herinnert zich niet de apocalyptische explosie in de haven van de Libanese hoofdstad Beiroet? De explosie werd toegeschreven aan de spontane ontploffing van opgeslagen ammoniumnitraat, en door westerse bronnen omschreven als “de grootste niet-nucleaire explosie sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog”. Maar was die explosie, die meer dan 200 mensen heeft gedood en een groot deel van de Libanese hoofdstad met de grond heeft gelijkgemaakt, écht niet-nucleair?

Maar was die explosie, die meer dan 200 mensen heeft gedood en een groot deel van de Libanese hoofdstad met de grond heeft gelijkgemaakt, écht niet-nucleair?

De Amerikaanse chemisch ingenieur Bruce Baird heeft de explosie geanalyseerd en zijn bevindingen in een Twitter-draadje vastgelegd. 2750 ton ammoniumnitraat, gestapeld in zakken op de vloer van een pakhuis, blaast geen 43 meter diepe krater in de bodem. Hij citeert uit het legerdocument Explosives and Demolitions van 27 augustus 2008: “Van alle militaire explosieven is ammoniumnitraat het minst delicaat. Een succesvolle ontploffing vergt een ontstekerlading”. Volgens Baird werd de explosie veroorzaakt door een 5+ kT ondergrondse kernbom, in de VS ontwikkeld in de jaren zeventig, om kraters, ontploffingen en grondschokken te maximaliseren en tegelijk de fall-out te minimaliseren. Ruim drie jaar na dato is het opmerkelijk dat een officieel – Libanees of internationaal – onderzoek op zich laat wachten.

LNG-terminals

Hoe het ook zij, Latakia noch Beiroet liggen op koppositie als het gaat om een betrouwbare locatie voor LNG-terminals voor Iraans aardgas bestemd voor Europa. Dat staat Israël toe zich zelfbewust te positioneren als dé oplossing voor de energieproblemen van de EU. In een persbericht van 28 juni 2021 liet Stena Drilling weten een nieuw contract te hebben gesloten met Energean Israel voor de levering van het boorschip ‘Stena IceMAX’. Het schip zal het boorprogramma van Energean voor 2022-2023 in de Middellandse Zee, voor de kust van Israël, ondersteunen. De laatste Israëlische statistieken wijzen op 750 miljard kubieke meter aan bewezen gasreserves. De Palestijnse gasreserves voor de kust van Gaza zijn ooit geraamd op 30-45 miljard kubieke meter. Naar recente gegevens hebben we het raden.

In de aanloop naar de winter kan de oorlog tegen de Palestijnen in Gaza nefaste gevolgen hebben voor de Europese voorziening van LNG.

Er zijn ernstige geschillen tussen Cyprus, Griekenland, Libanon, Palestina en Turkije over het recht op de gasvelden in het oostelijke Middellandse Zeegebied. Palestina zal zijn gasreserves maar kunnen aanboren zodra er een tweestatenoplossing is die voorziet in een volledig soevereine staat Palestina. Onder het mom van veiligheidsbekommernissen blijft Israël de controle op het Palestijnse gasveld aan zich toe-eigenen. Het geschil tussen Libanon en Israël lijkt het meest explosief. Hezbollah’s secretaris-generaal Hasan Nasrallah heeft al gedreigd Israëlische of buitenlandse boorschepen in betwist maritiem gebied aan te vallen zolang de Libanese regering nog onderhandelt. In de aanloop naar de winter kan de oorlog tegen de Palestijnen in Gaza nefaste gevolgen hebben voor de Europese voorziening van LNG.

Rivalen

Door rivalen uit te schakelen zijn Israël en de VS er grosso modo in geslaagd de Europese gasmarkt te veroveren. Israël heeft de ambitie om aan de touwtjes van de Europese gasmarkt te trekken. Blijft de vraag hoe de oorlog eindigt. Israël dacht dat de deal met Saoedi-Arabië voor het oprapen was, maar dat is verleden tijd. De regio zal instabiel blijven zolang de problematiek van de Palestijnen niet is opgelost. Israël denkt door de slachting in Gaza en de aanhoudende aanvallen op Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever een Nakba 2.0 tot stand te kunnen brengen: Gazanen én Westbankers naar de Sinaï-woestijn (Egypte). Het laatste nieuws is dat aangeslagen Palestijnen toegang beginnen te vragen tot de Sinaï, en de Egyptische president onder de zwaarste druk wordt gezet om de grens te openen.

We kijken aan tegen een beslissend moment in de recente geschiedenis. Dat het Westen het Chinese Belt & Road-initiatief kan verslaan, lijkt uitgesloten. Als Rusland Damascus van degelijke luchtafweer voorziet, zullen de Israëlische luchtaanvallen op dat land snel tot het verleden behoren en Latakia zijn LNG-terminal voor Iraans gas kunnen bouwen. Als Hamas erin slaagt via de naar Egypte en Jordanië uitlopende tunnels de bevolking te voorzien van minimale voorraden, kan de strijd nog lang voortduren. Als Israël zich zou laten verleiden het grondoffensief maximaal op te voeren, loopt het het risico te worden verslagen. En als Israël toch snel weet af te rekenen met de al-Qassam brigades, dan is het nog maar de vraag of de Arabische straat zich neerlegt bij een Endlösung van het Palestijnse vraagstuk.

Wordt het geopolitieke schaakbord herschikt? De toekomst zal het leren.

Krijgen de Palestijnen hun fair share in de regionale energie-rijkdommen?

Onder de bezette Palestijnse gebieden en voor de kust van Gaza lig­gen om­vang­rijke ener­gie­reserves. Die kunnen niet ont­wik­keld worden zonder groen licht van Israël. Onder in­ter­na­tio­naal recht hebben de Pales­tijnen vol­le­dige soe­ve­reini­teit over hun na­tuur­lijke hulp­bron­nen. Maar of Israël dat zo ziet, is de vraag.

Op veler verzoek, vooral van Palestijnse zijde, verschijnt van mijn eerste boek, ‘Het zionistische project Israël: etnisch zuiver, of binationaal gidsland?‘ binnen afzienbare tijd een geactualiseerde en bewerkte versie als e-book in het Engels. Daarmee mikt het op een bredere doelgroep dan lezers in het Nederlandse taalgebied. De thema’s die het boek aansnijdt, spreken immers een wereldpubliek aan, niet alleen Arabieren, Joden en Moslims. De bredere verspreiding is opportuun in het huidige tijdsgewricht waarin machtsevenwichten verschuiven, mondiaal, maar ook in het Midden-Oosten.

Om mijn lezers al vast een voorproefje te geven, volgt hieronder een fragment uit het e-book, het onderdeel ‘olie en gas’ van hoofdstuk 5 ‘Israël en de bezette Palestijnse gebieden’.

*****

Oil and gas

There are sizeable oil and gas reserves below the occupied Palestinian territories, according to a recent UNCTAD study.ⁱ These are located in Zone C2,ⁱⁱ as well as off the coast of the Gaza Strip. The Levant Basin off the Gaza Strip contains around 122 trillion cubic feet of natural gas and an estimated 1.7 billion barrels of oil, worth $524 billion.

These are funds that Palestine should be required to share with Israel. The proceeds could make an extremely important contribution to the socio-economic development of Palestine. And an economically strong neighbour also benefits Israel. Until now, however, Israel has denied the Palestinian population any opportunity to exploit its own oil and gas reserves in its own soil and coastal waters, to meet their energy needs and generate export revenues. This decision only increases the cost of the occupation for the Palestinians.

Israel has denied the Palestinian population any opportunity to exploit its own oil and gas reserves in its own soil and coastal waters, to meet their energy needs and generate export revenues.

The election of Ariel Sharon as Prime Minister of Israel in 2001 was a major turning point. The Israeli government successfully challenged Palestine’s sovereignty over its offshore natural gas fields in the Israeli Supreme Court. This verdict was of course not in line with international law. But it led Sharon to publicly declare that ‘Israel would never buy gas from Palestine’, indicating that Gaza’s offshore natural gas reserves belong to Israel. When Hamas won the elections in 2006, the matter was only brought to a head: “Israel will not allow gas revenues to fund terrorism,” an Israeli spokesperson said.

Meanwhile, Israel effectively started exploiting new oil and gas reserves in the Eastern Mediterranean, 100% for its own benefit. Apparently, it definitely refuses to consider sharing these resources with the Palestinians. “What could be a source of wealth and opportunity could prove disastrous if these common resources are exploited individually and exclusively, without respect for international law and norms,” UNCTAD warned.

The Israeli exploitation of Palestinian natural resources, including oil and natural gas, imposes enormous costs on the Palestinian people that escalate as the occupation remains in place. It remains to be seen to what extent the Palestinians’ right to their own natural resources in the end will be granted, just as their rightful share of the common resources jointly owned by several neighbouring states in the region, including Israel.

Egyptian, Lebanese and Cypriot claims

The natural gas fields are located in the Eastern Mediterranean, an area spanning Egyptian, Israeli, Lebanese and Cypriot waters.ⁱⁱⁱ The question of who will reap the benefits has long been debated. Traditionally, the oil giants that partner with Arab suppliers are hesitant to do business with Israel. But when Israel and the Persian Gulf countries started to collude against Tehran, that attitude has changed.

Complicating matters was the fact that the Palestinian Authority also claimed rights to Israeli gas fields 30 kilometres from the coast. These lie entirely within Palestinian territorial waters in accordance with the Oslo Accords. Under international law, Palestinians should have full sovereignty in how they use their own natural resources. But whether Israel sees it that way, was of course the big question.

Israel has no interest whatsoever in reaching a peace agreement. Resistance to Gaza Marine is based on sought-after security arguments.

The Palestinian Authority can under no circumstances develop a project of this magnitude without a green light from Israel. And that green light would not come if Hamas also profited from the project. A green light requires a comprehensive agreement between the parties, and the chances of a peace plan being able to achieve this are negligible. Israel has no interest whatsoever in reaching a peace agreement. Resistance to Gaza Marine is based on sought-after security arguments. Israel sees more in a situation in which Gaza remains dependent on Israeli energy for as long as possible.

With the European Union (EU) being the main lender of the Palestinian Authority (PA), the bill goes to the EU and thus to the European taxpayer. Under international law, an occupier must fully guarantee the well-being of the population it occupies. But Israel will not lift a finger financially at the Palestinians.

Precedent

There are some instructive precedents on this issue. In 1989, Australian Foreign Minister Gareth Evans signed a treaty with Indonesia under which Australia acquired rights to the extensive oil reserves in ‘the Indonesian province of East Timor’. The Indonesia-Australia Timor Gap Treaty, which does not give a crumb to the people whose oil was stolen, “is the only legal agreement that recognizes Indonesia’s right to govern East Timor,” it said in the Australian press.

Evans was questioned about his de facto support for the Indonesian conquest of East Timor, and his plan to rob the sole source of income from conquered territory. After all, that area, with the support of Australia, the US, Great Britain and other countries, had become the victim of a quasi-genocidal massacre. Evans replied that “there is no binding legal obligation NOT to recognize the conquest of territory. The world is a rather dishonest place, littered with examples of conquest.” According to this law of the jungle, Israel in Gaza could therefore just do its thing. The parallels with the problem of the Palestinians are striking.

…“there is no binding legal obligation NOT to recognize the conquest of territory. The world is a rather dishonest place, littered with examples of conquest.”

In July 2019, there was still talk of a Palestinian-Russian investment agreement worth $1 billion, aiming to develop the Gaza offshore gas field. Apparently nothing came of it. End of October 2022, the Palestinian Authority (PA) ratified a framework agreement to develop the Gaza Marine gas field with Egyptian companies. Located 36 kilometres west of Gaza, the Gaza Marine field is believed to contain about 1.1 trillion cubic feet of natural gas. This is equivalent to a production capacity of 1.5 billion cubic metres annually for a period of up to 12 years.

With the revenue, estimated at about $167 million a year, the PA could transform the existing Gazan power plant to a gas powered plant and build additional capacity, transforming Gaza from an energy deficient area to one with all-day electricity. The Egyptian company that will handle the gas extraction and transport the gas through underwater pipelines to the Arish complex for gas liquefaction and export.

The catch is that Egypt will want Israel involved, allowing Israeli strings attached to the revenue of Palestinian gas. The catch is that Egypt will want Israel involved, allowing Israeli strings attached to the revenue of Palestinian gas. For this reason Hamas may attempt to scuttle the deal. “The issue is currently being discussed, and we shall agree on a stance without media attention,” said Suhail al-Hindi, a member of Hamas’ political bureau.

Lebanon’s maritime deal with Israel

Oil and natural gas fields do not follow political borders and can therefore coexist with, and straddle, multiple national borders. They take several millions of years to accumulate underground, such that the current generations of owners are not necessarily either the only or the legitimate owners. These energy resources should be considered shared resources.

Oil and natural gas fields do not follow political borders and can therefore coexist with, and straddle, multiple national borders.

That principle was the point of departure of US-led negotiations which led to the deal between Israel and Lebanon, signed on October 27, 2022. The deal between the two neighbours that are still in a state of war and have no diplomatic relations, paves the way for lucrative offshore gas and oil drilling in the Mediterranean Sea, in which the Palestinians should also participate.

Under the agreement, Lebanon agrees to recognize a maritime boundary Israel established in 2000, 3.1 miles off the coast of Rosh Hanikra. The border will then follow the southern border of a disputed area known as Line 23. Lebanon will have the right to drill north of that boundary at the Qana field and Israel south of that boundary at the Karish field. Israel will also receive revenues from any operations that develop on the Qana field.

Beirut blast

The Lebanese government is struggling to crawl the country out of a crippling economic crisis that came to a head on Aug. 4, 2020, when a massive explosion destroyed most of the port facilities of Beirut, the capital of Lebanon. The blast has been attributed to 2,750 tonnes of ammonium nitrate, furled by the initial flames emitted from the adjacent burning warehouse. The explosion, which was felt across the county and as far as the Mediterranean island of Cyprus, left a 43-meter deep crater.

The explosion, which was felt across the county and as far as the Mediterranean island of Cyprus, left a 43-meter deep crater.

On Twitter, Bruce Baird, a former engineer and college professor, now a researcher, writer, and activist, made the case^iv that the exceptionally deep (43-meter) crater was blasted by an underground 5+ kT minimum residual radiation nuclear bomb, developed first by the US in 1970s to maximize cratering, blast & ground shock, while minimizing radioactive fallout.

US president Donald Trump cast the explosion as a possible attack, but walked back his claim later. Hezbollah has accused the US, which lists the group as a terrorist organization, of meddling in the probe, something the US ambassador has denied. Hezbollah dismissed accusations made at the time of the blast that it had stored arms at the port and says it had nothing to do with the blast. Israel denied any responsibility.

i UNCTAD: ‘The unrealized potential of Palestinian oil and gas reserves’, August 28, 2019, https://unctad.org/en/pages/newsdetails.aspx?OriginalVersionID=2168

ii Zone C is under Israeli control. Some 300,000 Palestinians and 400,000 settlers live there. The partition of the West Bank under Oslo-2 was a temporary arrangement. Control of Zones B and C was gradually to pass to the Palestinians, and these zones were supposed to merge with Zone A. That transfer has been stalled since 1999.

iii Chossudovsky, Michel: ‘War and Natural Gas: The Israeli Invasion and Gaza’s Offshore Gas Fields’, in Global Research, January 8, 2009, resp. December 15, 2018, https://www.globalresearch.ca/war-and-natural-gas-the-israeli-invasion-and-gaza-s-offshore-gas-fields/11680

iv https://twitter.com/drbairdonline/status/1292464143954350080?s=20&t=LaITaVGiMRetAyneDcL1tQ